Educated (2018) | Tara Westover
It’s strange how you give the people you love so much power over you.
ประเด็นในหนังสือเล่มนี้น่าสนใจดี คนไม่เคยเข้าโรงเรียน ที่บ้านไม่มีหนังสือให้อ่านยกเว้นคัมภีร์ไบเบิล โลกภายนอกห่างไกลไม่รู้จัก ชีวิตต้องเติบโตอย่างไรถึงมีโอกาสร่ำเรียนจนจบปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยเคมบริจด์ บันทึกความทรงจำเช่นนี้ชวนค้นหา
ทาร่าเกิดในตระกูลเคร่งศาสนาลัทธิมอร์มอน ครอบครัวมีชีวิตเตรียมพร้อมวันสิ้นโลก พ่อกักตุนอาหาร สะสมเชื้อเพลิงและอาวุธป้องกันภัย สนามเด็กเล่นคือภูเขาและท้องฟ้าเบื้องหลัง รอบบ้านปราศจากผู้คน ในบ้านไร้ทีวี หนังสือ โทรศัพท์ พ่อแม่เกลียดชังระบบรัฐสุดโต่ง เธอและพี่น้องอีกหกคนไม่มีใบเกิด ไม่เคยหาหมอเข้าโรงพยาบาล ไม่มีตัวตนในสังคม แถมต้องทำงานหนักในลานแยกขยะเศษเหล็กของพ่อ หรือช่วยแม่ผสมสมุนไพรรักษาโรค ส่วนคำสอนเรื่องการใช้ชีวิตนั้นเกี่ยวเนื่องแต่เรื่องศาสนา
ตำราพ่อแม่รังแกฉันมักสอนลูกให้เห็นโลกผ่านสายตาตัวเองฝ่ายเดียว ความต้องการของลูกแทบไม่มีความหมาย พ่อใหญ่ที่สุดในบ้าน เสียงดัง แปรปรวน เทศนา ชวนทะเลาะจนแม่คล้อยตามไปหมด พ่อบังคับแม่ให้เป็นหมอตำแย บอกเป็นอาชีพจากพระเจ้า ปลูกฝังความคิดประหลาดซาตานใส่หัวลูกทุกเรื่องที่ขัดใจตัวเอง สังคมนี้มันอันตรายนะ ใส่กระโปรงเหนือเข่าคือโสเภณี กินน้ำอัดลมบาปหนา ยารักษาโรคคือสิ่งเสพติดก่อมะเร็ง โรงเรียนมีไว้ล้างสมอง รัฐบาลต้องการกำจัดคนไม่เห็นด้วย พ่อสร้างประวัติศาสตร์ใหม่แนบเนียนบนเหล่าชีวิตเด็กน้อย แม้ฟังโหดร้ายแต่ชีวิตวัยเด็กยังคงสนุกสนานดี อาจเป็นเพราะความไร้เดียงสาและความไม่ประสาต่อโลกภายนอก
อุบัติเหตุความรุนแรงเกิดขึ้นกับลูกบ่อยครั้ง พ่อขู่เข็ญอ้างแต่พระเจ้า จะบาดเจ็บปางตายก็มีแม่คอยรักษา ทาร่ารำพึงว่าเธอชาชินกับความเจ็บปวด คิดว่าเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต หากคำชมเป็นยาพิษ คำประณามทำให้เธอเรียนรู้จะเข้มแข็ง แต่เรื่องชวนตกใจคือการโดนทำร้ายร่างกายจากฌอนพี่ชายคนโต ซึ่งเหมือนคนจิตบกพร่อง บ่อยครั้งเวลาโมโห เขาจับหัวน้องกดโถชักโครก บิดแขนบิดขาจนหักโดยพ่อแม่ทำเป็นไม่รู้ไม่เห็น เข้าข้างพี่ชายไร้สติเหมือนปีศาจสิงสู่ในบ้านไม่เคยคิดจะแก้ไข
ไทเลอร์ตัดสินใจออกจากบ้านส่งเสียตัวเองเรียนหนังสือ เขาแอบซื้อตำราฝึกฝนตัวเองเพื่อสอบเข้ามหาวิทยาลัย เพราะการเรียนแวดล้อมในบ้านแค่อ่านออกเขียนได้ เขาบอกทาร่าว่าข้างนอกยังมีโลกอื่น เด็กน้อยวัยเก้าขวบไม่เข้าใจในวันที่เขาเดินจากไป
เมื่อทาร่าโตพอและโดนกระทำมากขึ้น เธออยากออกจากบ้านทำอย่างอื่นในชีวิต ไทเลอร์แนะนำให้ไปสอบ แต่จะเอาไรไปสอบในเมื่อไม่เคยเรียน เธอเอาค่าจ้างไปซื้อตำรา ฝึกตัวเองเหมือนพี่ชาย มุ่งมั่นตั้งใจและต้องบอกว่าอัจฉริยะ เพราะเธอประสิทธิ์ประสาทวิชาให้ตัวเอง ตรีโกณไต่หัวกว่าจะเข้าใจ อ่านจนเก็บไปนอนฝันทุกคืน
ทาร่าเข้าเรียนที่มหาวิทยาลัยบริคแฮมยังในวัยสิบหกปี เธอไม่มีเงินเรียนต้องหางานทำ แล้วเรียนหนักปรับตัวกว่าคนอื่นหลายสิบเท่าเพราะไม่รู้จักโลก ไม่เคยรู้ว่ามีสงครามโลกครั้งที่หนึ่งที่สอง ฮิตเลอร์ ประวัติศาสตร์ ศิลปะ แค่สะกดคำยังผิดเต็มไปหมด ไม่เคยกินกาแฟ กาแฟก็บาป ทำไมโลกข้างนอกถึงมีสิ่งให้เรียนรู้มากมาย จนเธออดสงสัยทำไมไม่ได้รับการศึกษาแบบใครคนอื่นเขา อาจารย์บอกเธอว่าสอนหนังสือมาสามสิบปีเรียงความของเธอดีที่สุดตั้งแต่เคยสอนมา สนับสนุนและช่วยหาทุนให้สมัครโดยไม่รู้เรื่องครอบครัวหรือการเรียนเลย เธอมาเปิดเผยเอาตอนได้เรียนปริญญาเอก
น้ำเสียงภาษาของผู้เขียนวิเศษวิโส สำคัญคือความคิดของตัวเองที่ซื่อสัตย์ชัดเจน มันไม่ใช่เรื่องวิชาความรู้หรอกที่เล่าเรียนมา หนังสือกลับสะกิดให้เห็นว่าคนเรานั้นหากคิดได้ด้วยตัวเองย่อมมีค่าเหนือสิ่งอื่นใด แม้ต้องจ่ายด้วยราคาแสนแพงจากครอบครัวก็ตาม.. ยอดเยี่ยม สมกับรีวิวจากทุกสำนักและติดอันดับขายดีอย่างรวดเร็ว
